BACKGROUND. Colorectal cancer is the third most common cause of cancer deaths in Poland. Free prophylactic colonoscopy performed in Poland since 2000 as part of the National Program for Combating Cancer Diseases, is characterized by low reporting rates. Therefore, a study was carried out to understand the medical circumstances immediately preceding the diagnosis of colorectal cancer in the Katowice agglomeration, with particular emphasis on the role of screening colonoscopy.
MATERIAL AND METHODS. The questionnaire study included 96 patients with colorectal cancer. The socioeconomic status, knowledge about prophylaxis, individual disease history, including diagnostic procedures, and participation in the population screening program were assessed.
RESULTS. In the case of patients hospitalized in the Katowice agglomeration in 2019-2022, the diagnosis of colorectal cancer occurred most often as a result of the patient visiting a doctor due to disturbing gastrointestinal symptoms (56.3% of cases). 36.4% of cases were diagnosed by a physician during a visit for reasons other than suspicion of cancer. Participation in the free screening program (colonoscopy) accounted for 6.3% of the circumstances in which the disease was detected. CONCLUSIONS. The most common diagnosis of colorectal cancer was performed by the patient visiting a doctor due to disturbing symptoms from the digestive system. The mean age of the patients diagnosed with the disease as a result of reporting to a physician due to alarming symptoms was 3 years greater than the age of patients diagnosed during the screening colonoscopy.

WSTĘP. Rak jelita grubego jest w Polsce trzecią najczęstszą przyczyną zgonów z powodu nowotworów. Bezpłatna profilaktyczna kolonoskopia wykonywana w Polsce od roku 2000 w ramach Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych, odznacza się małą zgłaszalnością. W związku z tym przeprowadzono badanie, którego celem było poznanie medycznych okoliczności bezpośrednio poprzedzających rozpoznanie raka jelita grubego w aglomeracji katowickiej, ze szczególnym uwzględnieniem roli przesiewowej kolonoskopii.
MATERIAŁ I METODY. Badaniem kwestionariuszowym objęto 96 chorych na raka jelita grubego. Oceniono stan społeczno ekonomiczny, wiedzę na temat profilaktyki, indywidualną historię choroby, z uwzględnieniem procedur diagnostycznych oraz udziału w programie populacyjnych badań przesiewowych.
WYNIKI. W przypadku chorych hospitalizowanych w aglomeracji katowickiej w latach 2019-2022 rozpoznanie raka jelita grubego najczęściej następowało w wyniku zgłoszenia się pacjenta do lekarza w związku z wystąpieniem niepokojących objawów ze strony układu pokarmowego (56,3% przypadków). Rozpoznanie choroby przez lekarza przy okazji wizyty z innego powodu niż podejrzenie choroby nowotworowej dotyczyło 36,4% przypadków. Udział w programie bezpłatnych badań przesiewowych (kolonoskopia) stanowił 6,3% okoliczności wykrycia choroby.
WNIOSKI. Wykrycie raka jelita grubego najczęściej następowało poprzez zgłoszenie się pacjenta do lekarza w związku z wystąpieniem niepokojących objawów ze strony układu pokarmowego. Średni wiek pacjentów, u których rozpoznanie choroby następowało w wyniku zgłoszenia się do lekarza z powodu objawów alarmujących był o 3 lata większy, niż wiek pacjentów, u których rozpoznanie choroby nastąpiło w trakcie przesiewowej kolonoskopii.