ABSTRACT
AIM. The purpose of this study is to assess the epidemiological situation of foodborne infections and intoxications in Poland in the years 2018-2020.
MATERIALS AND METHODS. The evaluation was based on the analysis of information sent to Department of Epidemiology NIPH NIH – NRI through ROE (pol. Rejestr Ognisk Epidemicznych) – an electronic system created for uploading, transfer and analysis of data acquired during the outbreak investigations. Additional sources for the analysis were NIPH NIH – NRI annual bulletins (Czarkowski MP et al. “Infectious diseases and poisonings in Poland”, 2014-2020. Warsaw, NIPH NIH and GIS).
RESULTS. In the years 2018-2020 a total number of 2,108 foodborne outbreaks were reported in which 52,175 persons were exposed and 17,023 got sick (in 2016 n=916, in 2019 n=918, in 2020 n=274). In 2020 over 3 fold decrease in the number of outbreaks comparing to 2019 and over 4 fold decrease in the number of cases in those outbreaks was observed. Among outbreaks which took place in 3 most frequent settings (private household, food facility and hospital) the steepest decrease was in 12th week of 2020 (ISO 2020-W12). The most frequent etiological agent of outbreaks in the years 2018-2020 was Salmonella sp. (38.3% of outbreaks in 2018, 32.7% in 2019 and 47.8% in 2020) and specifically serotype Enteritidis (38.3%, 27% and 39.4% accordingly). The most frequent setting of outbreaks was private household (59.7% outbreaks in 2018, 66% in 2019 and 62% in 2020), followed by hospital (17.4%, 18.3% i 19.7% accordingly). Up until 2019 an increasing trend in the number of small outbreaks (up to 4 cases) caused by Salmonella sp. was observed (in 2018 – 605 and in 2019 – 612 were reported).
CONCLUSIONS. Decrease in the number of outbreaks in selected settings from 12th ISO week of 2020 might have been due to introduction of restrictions during COVID-19 pandemic and enhancement of personal hygiene practices. An increase in identified and registered small outbreaks caused by Salmonella sp. comparing to the median of the number of those outbreaks from 2014-2016 could partly be a result of routine surveillance enhancement after introducing System for Registry of Epidemiological Interviews (pol. SRWE).

STRESZCZENIE
CEL. Celem pracy jest ocena sytuacji epidemiologicznej zatruć i zakażeń pokarmowych w Polsce w latach 2018-2020.
MATERIAŁY I METODY. Ocenę przeprowadzono na podstawie analizy danych gromadzonych przez stacje sanitarno-epidemiologiczne i przekazywanych do NIZP PZH – PIB za pośrednictwem Rejestru Ognisk Epidemicznych, elektronicznego systemu do zbierania, kompilacji i analizy danych z dochodzeń epidemiologicznych w ogniskach zatruć i zakażeń pokarmowych. Źródłem informacji były także dane zagregowane z biuletynów rocznych „Choroby zakaźne i zatrucia w Polsce” za lata 2014-2020 (Czarkowski MP i in. Warszawa, NIZP-PZH i GIS).
WYNIKI. W latach 2018-2020 zarejestrowano 2 108 ognisk, w których było narażonych 52 175 osób, a zachorowało 17 023 (w 2018 n=916, w 2019 n=918, w 2020 n=274). W 2020 r. odnotowano ponad 3-krotny spadek liczby ognisk względem 2019 r. i ponad 4-krotny spadek liczby chorych w tych ogniskach. Wśród ognisk, które występowały w 3 najczęstszych typach miejsc (mieszkanie prywatne, lokal gastronomiczny oraz szpital) najgwałtowniejszy spadek odnotowano w 12 tygodniu roku 2020 (ISO 2020-W12). Najwięcej ognisk w opisywanych latach było spowodowanych przez pałeczki z rodzaju Salmonella (38,3% ognisk w 2018 r., 32,7% w 2019 r. i 47,8% w 2020 r.), a w szczególności serotyp Enteritidis (odpowiednio 25,2%, 27% i 39,4%). Najczęstszym miejscem wystąpienia ognisk było mieszkanie prywatne (59,7% ognisk w 2018, 66% w 2019 r. i 62% w 2020 r.) a następnie szpital – odpowiednio 17,4%, 18,3% i 19,7%. Do 2019 r. obserwowany był trwający od kilku lat trend wzrostowy liczby rokrocznie zgłaszanych małych ognisk (do 4 chorych) o etiologii Salmonella sp.: w 2018 r. zgłoszono 605 a w 2019 r. 612 ognisk o tej charakterystyce.
WNIOSKI. Spadek liczby zgłaszanych ognisk pokarmowych w wybranych miejscach ich występowania od 12 tygodnia roku 2020 r. mógł wynikać z wprowadzenia restrykcji oraz polepszenia codziennych nawyków higienicznych w związku z wystąpieniem pandemii COVID-19. Wzrost liczby zidentyfikowanych i zarejestrowanych małych ognisk o etiologii Salmonella w 2018 r. względem mediany liczby tych ognisk z lat 2014-2016 może częściowo wynikać z uszczelnienia nadzoru nad salmonelozami jelitowymi, jaki nastąpił w wyniku wprowadzenia Systemu Rejestracji Wywiadów Epidemiologicznych (SRWE).