ABSTRACT
AIM. The aim of this study is to assess the epidemiological situation of salmonellosis in Poland, in 2018 and 2019 compared with previous years.
MATERIAL AND METHODS. The assessment of the epidemiological situation was performed on the basis of data provided to the Department of Epidemiology Infectious Diseases and Surveillance of NIPH NIH - NRI by sanitary-epidemiological stations through the Epidemiological Case Reporting System (SRWE) and the Registry of Epidemic Outbreaks (ROE), as well as on the basis of data from the annual bulletins “Infectious Diseases and Poisonings in Poland” 2018 and 2019 (NIPH NIH - NRI, GIS, Warsaw, 2019 and 2020) and from information received from laboratories of sanitary-epidemiological stations and data from the Demographic Research Department of Statistics Poland (GIS).
RESULTS. In Poland in 2018 a total of 9,957 cases of salmonellosis were reported in the sanitaryepidemiological surveillance, among these infections 9,651 were cases of intestinal salmonellosis, 306 were cases of extraintestinal salmonellosis. The incidence rate for total salmonellosis was 25.9 per 100,000 population, for parenteral salmonellosis alone was 0.80 per 100,000 population. There were 9,370 cases of confirmed and 587 cases of probable salmonellosis registered. Hospital treatment was given to 65% of patients with intestinal salmonellosis and 88.6% of patients with extraintestinal forms of the disease. The increase in salmonellosis cases in 2018 occurred during the summer months with a peak in cases in August. The highest incidence of salmonellosis nationwide was in the Podkarpackie voivodeship 42.2/100,000, the lowest in the Lubuskie voivodeship 9.4/100,000. More cases were registered in urban areas – 5,866 salmonellosis cases. Cases in the age group 0-4 constituted 37.7% of all cases. Among parenteral salmonellosis 64.7% were people over 60 years of age. In ROE system there were 351 food poisoning outbreaks with Salmonella spp. as the etiological agent, mainly Enteritidis serotype. The most frequently isolated serotypes in Poland in 2018 were S. Enteritidis, S. Typhimurium and S. Infantis, the first of which was responsible for 76.3% of all Salmonella infections. There were 1,719 cases registered in which the serotype was not determined, most of them came from the Pomorskie voivodeship. Sanitary-epidemiological stations performed 547,976 bacteriological tests for Salmonella and Shigella, 0.2% of people working in contact with food had a positive result. There were 43 cases imported from abroad. Due to Salmonella infection 4 people died in 2018. In 2019 a total of 9,234 cases of salmonellosis were registered in Poland, including 8,919 food poisoning and 315 parenteral salmonellosis. The incidence for total salmonellosis in Poland was 24.1 per 100,000 population. There were 8,687 confirmed and 547 probable cases of salmonellosis reported. Due to food poisoning 63.1% of patients were hospitalized, while due to parenteral salmonellosis 87.6% of patients were hospitalized. The peak incidence in 2019 occurred in August. The highest incidence per 100,000 population of total salmonellosis by voivodeship was recorded in the Podkarpackie voivodeship 55.1, the lowest in the Zachodniopomorskie voivodeship 8.8.
Almost 40% of all salmonellosis cases in the country were among children aged 0-4; as far as parenteral salmonellosis is concerned, the main group of patients 68.6%, were people over 60 years old. Sanitaryepidemiological stations reported in the ROE system 303 outbreaks of food poisoning of salmonellosis etiology. The most commonly isolated serotype in 2019 in Poland was Salmonella Enteritidis 75.6% of all recorded salmonellosis cases, followed by Salmonella Typhimurium 3% and Salmonella Infantis 1%. The serotype was not determined in 1,692 cases, the highest number in the Pomorskie and Kujawsko-Pomorskie voivodeships – 51% of undetermined isolates each. Laboratories of sanitary-epidemiological stations carried out 610,164 bacteriological tests for Salmonella and Shigella. Among people working in contact with food 0.2% had a positive test result. 71 cases of imported intestinal salmonellosis were registered. Nine deaths due to Salmonella infection were reported.
CONCLUSIONS. The salmonellosis situation in Poland in 2018 and 2019 remains at a high but stable level. The significant increase in the number of laboratory tests performed for Salmonella in 2018-2019 and the decrease in the number of people refusing the carrier exclusion test, is an important step in the process of enhancing salmonellosis surveillance.

STRESZCZENIE
CEL. Celem pracy jest ocena sytuacji epidemiologicznej zachorowań na salmonelozy w Polsce w 2018 i 2019 roku w porównaniu z ubiegłymi latami.
MATERIAŁ I METODY. Ocena sytuacji epidemiologicznej została przeprowadzona na podstawie danych przekazanych do Zakładu Epidemiologii Chorób Zakaźnych i Nadzoru NIZP PZH - PIB przez stacje sanitarno-epidemiologiczne poprzez System Rejestracji Wywiadów Epidemiologicznych (SRWE) oraz system Rejestr Ognisk Epidemicznych (ROE), a także na podstawie danych z rocznych biuletynów „Choroby zakaźne i zatrucia w Polsce” 2018 i 2019 (NIZP-PZH, GIS, Warszawa, 2019 i 2020) oraz z informacji otrzymanych z laboratoriów stacji sanitarno-epidemiologicznych i danych Departamentu Badań Demograficznych Głównego Urzędu Statystycznego.
WYNIKI. W Polsce w 2018 roku zgłoszono w nadzorze sanitarno-epidemiologicznym łącznie 9 957 przypadków salmoneloz, wśród tych zakażeń 9 651 to przypadki salmonelozy jelitowej, 306 to przypadki salmonelozy pozajelitowej. Wskaźnik zapadalności dla ogółu salmoneloz wyniósł 25,9 na 100 tys. populacji, a dla samych salmoneloz pozajelitowych 0,80 na 100 tys. populacji. Zarejestrowano 9 370 przypadków potwierdzonych oraz 587 przypadków prawdopodobnych salmoneloz. Leczeniu szpitalnemu poddano 65% chorych na salmonelozy jelitowe i 88,6% chorych z pozajelitową postacią choroby. Wzrost przypadków salmoneloz w 2018 roku miał miejsce w miesiącach letnich, ze szczytem zachorowań w sierpniu. Największą zapadalność na salmonelozy w skali kraju odnotowało województwo podkarpackie 42,2/100 tys., najniższą województwo lubuskie 9,4/100 tys. Więcej przypadków zarejestrowano w miastach, było to 5 866 przypadków salmoneloz. Zachorowania w przedziale wieku 0-4 stanowiły 37,7% wszystkich przypadków. Wśród salmoneloz pozajelitowych 64,7% stanowiły osoby po 60-tym roku życia. W systemie ROE zarejestrowano 351 ognisk zatruć pokarmowych, których czynnikiem etiologicznym były pałeczki z rodzaju Salmonella, głównie serotyp Enteritidis. Najczęściej izolowanymi serotypami w Polsce w 2018 były S. Enteritidis, S. Typhimurium i S. Infantis. Pierwszy z nich był odpowiedzialny za 76,3% wszystkich zakażeń pałeczkami Salmonella. Zarejestrowano 1 719 przypadków, w których nie określono serotypu, najwięcej pochodziło z województwa pomorskiego. Stacje sanitarno-epidemiologiczne wykonały 547 976 badań bakteriologicznych na obecność pałeczek Salmonella i Shigella, u 0,2% osób pracujących w kontakcie z żywnością uzyskano wynik dodatni. Odnotowano 43 przypadki zawleczone zza granicy. Z powodu zakażenia pałeczkami z rodzaju Salmonella w 2018 roku zmarły 4 osoby. W 2019 roku w Polsce zarejestrowano łącznie 9 234 przypadki salmoneloz, w tym 8 919 zatruć pokarmowych i 315 salmoneloz pozajelitowych. Zapadalność dla ogółu salmoneloz w Polsce wyniosła 24,1 na 100 tys. populacji. Zgłoszono 8 687 potwierdzonych oraz 547 prawdopodobnych przypadków salmoneloz. Z powodu zatruć pokarmowych hospitalizowano 63,1% chorych, natomiast z powodu salmoneloz pozajelitowych 87,6% chorych. Szczyt zachorowań w 2019 roku miał miejsce w sierpniu. Największą zapadalność na 100 tys. populacji na salmonelozy ogółem według województw odnotowano w województwie podkarpackim 55,1, najniższą w województwie zachodniopomorskim 8,8. Prawie 40% wszystkich przypadków salmoneloz w kraju stanowiły przypadki zachorowań wśród dzieci w przedziale wieku 0-4, jeśli chodzi o salmonelozy pozajelitowe główną grupę chorych 68,6% stanowiły osoby w wieku powyżej 60 r.ż. Stacje sanitarno-epidemiologiczne zgłosiły w systemie ROE 303 ogniska zatruć pokarmowych o etiologii salmonelozowej. Najczęściej izolowanym serotypem w 2019 roku w Polsce była Salmonella Enteritidis 75,6% wszystkich zarejestrowanych przypadków salmoneloz, następnie Salmonella Typhimurium 3% oraz Salmonella Infantis 1%. Nie określono serotypu w 1 692 przypadkach, najwięcej w województwie pomorskim i kujawsko-pomorskim – po 51% nieokreślonych izolatów. Laboratoria stacji sanitarno-epidemiologicznych przeprowadziły 610 164 badania bakteriologiczne na obecność pałeczek Salmonella i Shigella. Wśród osób pracujących w kontakcie z żywnością 0,2% uzyskało dodatni wynik badania. Zarejestrowano 71 przypadków importowanych salmoneloz jelitowych. Odnotowano 9 przypadków zgonów, których przyczyną było zakażenie pałeczkami Salmonella.
WNIOSKI. Sytuacja salmoneloz w Polsce w 2018 i 2019 roku utrzymuje na wysokim ale stabilnym poziomie. Znaczący wzrost liczby przeprowadzonych badań laboratoryjnych w kierunku obecności pałeczek z rodzaju Salmonella w latach 2018-2019 oraz spadek liczby osób odmawiających przeprowadzenia badania wykluczającego nosicielstwo jest istotnym krokiem w procesie uszczelniania nadzoru nad salmonelozami.