ABSTRACT
We study patterns and developments in sex differences in alcohol-attributable mortality (AAM) in Poland over the years 2002-2018. Sex gap and sex-specific mortality patterns according to age, educational level and urbanrural settlements are contrasted with findings for other developed countries.
Premature AAM of the population 20-64 years old is quantified with age-standardized alcohol-attributable mortality rates (AASMR) by sex and selected characteristics. For the age pattern, we study the gender gap in alcohol-attributable crude death rates for 10-year age groups. Data comes from the World Health Organization database or directly from the Polish Central Statistical Office.
In 2002, in Poland, men died 9-times more often than women from causes attributable to alcohol consumption.
As a result of faster growth in AASMR among women, the relative sex gap halved between 2002 and 2018.
However, this relative change was accompanied by an increase in the absolute gap, resulting from a larger increase in the total number of deaths attributed to alcohol consumption among men than women. Due to the substantially higher alcohol consumption and mortality among men, differences in AAM according to age, education and place of residence, and their changes over the study years, are much more pronounced for men than women.
Polish men and women are characterized by similar patterns and developments of alcohol-attributable mortality in the study years. Different from that observed for other developed countries narrowing the sex gap, we observe in Poland perseverance of male elevated AAM. An important contribution of the study is the evidence that to understand differences between men and women in AAM and their developments, we need to study both relative and absolute sex gaps.

STRESZCZENIE
Celem pracy było opisanie różnic pomiędzy kobietami a mężczyznami w umieralności spowodowanej spożyciem alkoholu w Polsce w latach 2002-2018. Badaniu podlegał ogólny poziom zjawiska, wzorce umieralności według płci oraz wieku, poziomu wykształcenia, miejsca zamieszkania, a także ich zmiany w badanym okresie.
Analizowano przedwczesną umieralność spowodowaną spożyciem alkoholu dotyczącą osób w wieku 20-64 lata, która została skwantyfikowana na podstawie standaryzowanych współczynników zgonów oraz współczynników umieralności w 10-letnich grupach wieku. Dane pochodziły z bazy Światowej Organizacji Zdrowia lub bezpośrednio z Głównego Urzędu Statystycznego.
W 2002 r. w Polsce mężczyźni umierali 9-krotnie częściej niż kobiety z przyczyn związanych ze spożyciem alkoholu. W wyniku szybszego wzrostu zgonów odalkoholowych wśród kobiet niż mężczyzn względna różnica między płciami zmniejszyła się o połowę w latach 2002-2018. Tej względnej zmianie towarzyszyło jednak pogłębienie się różnicy w wartościach bezwzględnych, wynikające z większego wzrostu liczby zgonów odalkoholowych wśród mężczyzn niż wśród kobiet. Dodatkowo, ze względu na istotnie wyższy poziom spożycia alkoholu i umieralności mężczyzn, różnice w poziomie umieralności odalkoholowej ze względu na wiek, poziom wykształcenia, miejsce zamieszkania oraz ich zmiany w badanym okresie, są znacznie wyższe dla mężczyzn niż dla kobiet. Wzorce umieralności spowodowanej spożyciem alkoholu oraz ich zmiany w badanych latach, były zbliżone dla kobiet i mężczyzn.
W odróżnieniu od obserwowanego w innych krajach rozwiniętych zmniejszania się różnic umieralności odalkoholowej pomiędzy płciami, w Polsce utrzymuje się nadumieralność mężczyzn. Ważnym wkładem badania jest przedstawienie argumentów przemawiających za tym, że dla zrozumienia różnic między mężczyznami a kobietami w zakresie badanego zjawiska i jego rozwoju należy analizować jednocześnie względne jak i bezwzględne różnice między płciami