ABSTRACT
AIM OF THE STUDY. To evaluate the main features of epidemiology of tuberculosis (TB) in 2019 in Poland and to compare with the situation in the European Union and European Economic Area (EU/EEA) countries.
MATERIAL AND METHODS. Analysis of case-based data on TB patients from National TB Register, data on anti-TB drug susceptibility in cases notified in 2019, data from Central Statistical Office on deaths from tuberculosis in 2018, data from National Institute of Public Health – National Institute of Hygiene on HIV-positive subjects for whom TB was an AIDS-defining disease, data from the report „European Centre for Disease Prevention and Control/WHO Regional Office for Europe. Tuberculosis surveillance and monitoring in Europe 2021 – 2019 data”.
RESULTS. In 2019, 5321 TB cases were reported in Poland. The incidence rate was 13.9 cases per 100,000 with large variability between voivodeships from 8.0 to 20.0 per 100,000. The number of all pulmonary tuberculosis cases was 5075 i.e. 13.2 per 100,000. Pulmonary cases represented 95.4% of all TB cases. In 2019, 246 extrapulmonary TB cases were notified (4.6% of all TB cases). Pulmonary tuberculosis was bacteriologically confirmed in 3926 cases (77.4% of all pulmonary TB cases, the incidence rate 10.2 per 100,000). The number of smear-positive pulmonary TB cases was 2565 i.e. 6.7 per 100,000 ( 48.2% of all pulmonary TB cases). In 2019, there were 41 cases (18 of foreign origin) with multidrug resistant TB (MDR-TB) representing 1.1% of cases with known drug sensitivity.
The incidence rates of tuberculosis were growing along with the age group from 1.4 per 100,000 among children (0-14 years) to 23.9 per 100,000 among subjects in the age group 45-64 years, the incidence rate in the age group ≥65 years was 19.8 per 100,000. There were 81 cases in children up to 14 years of age (1.5% of the total) and 48 cases in adolescents between 15 and 19 years of age – rates 1.4 and 2.6 per 100,000 respectively. In 2019, there were 3897 cases of tuberculosis in men and 1424 in women. The TB incidence in men – 21.0 per 100,000 was 2.9 times higher than among women – 7.2. The biggest difference in the TB incidence between the two sex groups occurred in persons aged 50-54 years – 40.2 vs. 8.1 and in age group 55 to 59 years – 45.1 vs. 9.0. In 2019, there were 121 patients of foreign origin among all cases of tuberculosis in Poland (2.3%). In 2018, TB was the cause of death for 519 people (mortality rate – 1.4 per 100,000).
CONCLUSIONS. TB incidence in Poland in 2019 was lower than in the previous year. Differences in incidence between voivodships persist. The percentage of TB cases with bacteriological confirmation exceeded 75%, more than in EU/EEA countries (67.1%). In Poland, MDR-TB is less common than the average in the EU/EEA countries. In Poland, the highest incidence rates are found in older age groups. The percentage of children up to 14 years of age among all TB patients was 1.5%, lower than the average in EU/EEA countries (3.9%). The incidence of tuberculosis in men is nearly three times as high as in women. The impact of migration on the characteristics of tuberculosis in Poland is not substantial. The percentage of foreign-born persons among TB patients is low.

STRESZCZENIE
CEL PRACY. Analiza sytuacji epidemiologicznej gruźlicy w Polsce w 2019 roku przez porównanie z sytuacją w tym przedmiocie w krajach Unii Europejskiej (UE) i Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG).
MATERIAŁ I METODY. Analiza danych z Krajowego Rejestru Zachorowań na Gruźlicę dotyczących przypadków zarejestrowanych w 2019 roku, wyników lekowrażliwości prątków z rejestrów laboratoryjnych, danych Głównego Urzędu Statystycznego o zgonach z przyczyny gruźlicy (z 2018 roku), danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny o przypadkach gruźlicy jako choroby wskaźnikowej AIDS oraz raportu Europejskiego Centrum do Spraw Zapobiegania i Kontroli Chorób (ang. European Centre for Disease Prevention and Control) o gruźlicy w krajach UE/EOG w 2019 roku.
WYNIKI. W 2019 roku zarejestrowano w Polsce 5321 przypadków gruźlicy. Zapadalność wynosiła 13,9 na 100 000 (współczynniki zapadalności różniły się między województwami i wynosiły od 8,0 do 20,0 na 100 000).
5075 osób (95,4% ogółu) miało gruźlicę płuc – współczynnik 13,2. Chorzy wyłącznie na gruźlicę pozapłucną – 246, stanowili 4,6% wszystkich zachorowań. W 3926 przypadkach gruźlicy płuc (77,4%) rozpoznanie było potwierdzone bakteriologicznie (10,2 na 100 000). Chorzy na gruźlicę płuc, w liczbie 2565 (6,7 na 100 000), u których prątki stwierdzono także w bakterioskopii, stanowili 48,2% wszystkich przypadków gruźlicy płuc.
41 chorych (1,1% przypadków ze znanymi wynikami lekowrażliwości), w tym 18 cudzoziemców, miało gruźlicę wielolekooporną (ang. multidrug-resistant tuberculosis, MDR-TB). Współczynniki zapadalności na gruźlicę rosły od 1,4 u dzieci do lat 14 do 23,9 na 100 000 w grupie wieku 45-64 lata (u osób w wieku 65 lat i starszych – 19,8). Zgłoszono 81 zachorowań na gruźlicę u dzieci do lat 14 (1,5% ogółu chorych) i 48 przypadków u młodzieży w wieku od 15 do 19 lat – współczynniki odpowiednio 1,4 i 2,6 na 100 000. W 2019 roku zarejestrowano 3897 zachorowań u mężczyzn – współczynnik zapadalności 21,0 i 1424 zachorowania u kobiet – współczynnik 7,2. Zapadalność na gruźlicę u mężczyzn była 2,9 razy większa niż u kobiet. Największa różnica zapadalności między mężczyznami i kobietami występowała u osób w wieku od 50 do 54 lat (40,2 vs. 8,1) i od 55 do 59 lat (45,1 vs. 9,0). Cudzoziemcy (121) stanowili 2,3% ogółu chorych na gruźlicę. W 2018 roku gruźlica była przyczyną zgonu 519 osób (współczynnik umieralności – 1,4 na 100 000).
WNIOSKI. Zapadalność na gruźlicę w Polsce w 2019 roku była mniejsza niż w roku poprzednim. Nadal stwierdza się różnice zapadalności między województwami. Odsetek przypadków gruźlicy z potwierdzeniem bakteriologicznym przekroczył 75% i był wyższy niż w krajach UE/EOG (67,1%). Odsetek zachorowań na MDR-TB był mniejszy niż przeciętny w UE/EOG. Najwyższe współczynniki zapadalności stwierdza się w Polsce w starszych grupach wieku. Odsetek dzieci w wieku do 14 lat wśród ogółu chorych na gruźlicę wynosił 1,5%, mniej niż średni w krajach UE/EOG (3,9%). Zapadalność na gruźlicę u mężczyzn jest w Polsce blisko trzykrotnie większa niż u kobiet, u chorych w wieku od 50 do 59 lat pięciokrotnie większa. Wpływ migracji na obraz gruźlicy w Polsce nie jest znaczący. Odsetek cudzoziemców wśród chorych na gruźlicę jest w Polsce mały.